ایران شهر یا ایران زمین، نام هایی آشنا از هنر و فرهنگ کهن و باستانی که همه ما دوست داریم به نوعی نشانه و نمادی از آن داشته باشیم. از کتاب و عکس گرفته تا زیورآلات تزئینی، وسایل دکوری و حتی عناصر معماری، ولی در این جا نکته ای وجود دارد که قابل فکر کردن است و آن این است که هر زمان در بحث طراحی داخلی و دکوراسیون، نامی از معماری و دوران پرشکوه هخامنشیان به میان می آید همه چیز به تعدادی سرستون و تندیس یا عکس سربازان و مجسمه های خاک خورده در دکورهای خانه هایمان می رسد و گویی آن همه شکوه و زیبایی نمود دیگری در فضاهای ما پیدا نکرده است، ولی می خواهم به شما بگویم که طرح‌ها، رنگ‌ها و نقش ها به کار رفته در معماری داخلی کاخ های هخامنشی به‌قدری غنی و متععد است که هنوز هم قابل استفاده اند و هیچ گاه تکراری نخواهند شد، به همین دلیل این مطلب به معرفی این نقش و نگار و ترکیب رنگی معماری داخلی دوره هخامنشیان پرداخته است.
تندیس ها و نقوش در دوره هخامنشیان
نقوش بررسی شده از این دوره به چهار گروه نقوش گیاهی، جانوری، انسانی و انتزاعی دسته بندی می شوند. نکته اصلی در مورد آن ها این است که این نقوش تنها برای تزئینات و جنبه زیبا شناسی نبود ه‌اند، بساکه به عنوان نشانه های نمادین نیز به استفاده شده اند. با نقش و نگارهای انسانی و حیوانی آشنایی داریم، ولی موضوعی که در این مطلب به آن می پردازیم نقش های گیاهی و هندسی است که استفاده بیشتری در طراحی داخلی و دکوراسیون برای ما دارند.
با توجه به بررسی های انجام شده، این نکته نمایان می شود که در بین نقوش گیاهی، نقش گل نیلوفر (لوتوس) و درخت سرو از مابقی بیش تر است، ولی مناقشه مهمی که در این زمینه بیان می شود فرم و شکل انتزاعی به دست آمده از این نقوش است. تقریبا در تمام موارد، دایره و مثلث و یا ترکیب این دو دیده می‌شوند. گل چند پر با فرم دایره مثل خود، نمادی است از خورشید و یا سرو با فرم مثلث، می تواند اشاره ای باشد به عالم بالا داشته باشد. به طور کلی می توان گفت کهدایره، نمادی از آسمانی بودن و معنویت و مثلث، بیانگر عروج بوده‌اند و برای مورد احترام بودن گیاهان و تقدسشان به استفاده می شدند.
پارچه و رنگ
از تاریخ نویسان یونانی، بعضی در نوشته های خود فقط از تنوع رنگی و پارچه های گل دار و راه راه ایرانیان به‌خصوص در لباس‌ها یادکرده‌اند، به همین علت توضیحات دقیقی در مورد چگونگی شکل و طرح نقش و نگارهای پارچه‌های ایرانی در زمان هخامنشی در دست نیست، ولی همان تعداد محدودی که از کاشی کاری های به دست آمده نشان می دهد که اغلب پارچه از جنس پشم و کتان بوده اند و در مکان های برگزیده تر نیز ابریشم به استفاده شده است. نقوش و طرح های روی این پارچه ها به دو شکل ایجاد می شد: برخی مواقع به شکل ملیله دوزی یا دوخت با طلا و نقره و برخی به صورت چاپ روی پارچه. این طرح ها هم شامل نقوش گیاهی بوده و هم نقش های هندسی. در ونیز ایتالیا تعدادی از این پارچه ها به شکل طلادوزی و نقره دوزی احیاء و بازسازی شده‌اند.
رنگ آمیزی در دکوراسیون هخامنش
به طور کلی پالت های رنگی هخامنشیان را می توانیم به شکل دسته های زیر نشان دهیم:
- ترکیب رنگی استفاده شده در معماری درونی دروازه ملل که شامل آبی، زرد، قرمز و نارنجی است. ستون های مشکی و طلایی نیز از دیگر ترکیب رنگ هاست.
- در کاخ صد ستون، اغلب رنگ های قرمز، آبی، زرد و سبز را می بینیم و بار عام پادشاه در کاخ آپادانا با رنگ های قرمز، آبی و زرد خودنمایی می‌کرده است.
- در بخش درون دروازه ملل نیز کاشی کاری هایی به رنگ زرد، سبز و آبی استفاده شده بودند.
- کاخ آپادانا هم که اصلی ترین کاخ مجموعه تخت جمشید بوده با رنگ‌های قرمز، زرد، طلایی و قهوه ای تزئین شده بوده است.